Բնագիտություն

ՋՐԻ ՇԱՐԺՈՒՄՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍՈՒՄ, ՕՎԿԻԱՆՈՍԱՅԻՆ ՀՈՍԱՆՔՆԵՐ

Համաշխարհային օվկիանոսում ջուրր գտնվում է մշտական շարժման մեջ: Դրա տեսակներից են ալիքավորումը և ցունամին:

Ալիքավորումն առաջանում է հիմնականում քամիների ներգործու­թյամբ: Ալիքավորման դեպքում ջուրր միայն տատանողական շարժում է կատարում: Առաջացած տատանումներն ալիքի տեսքով հասնում են մինչե ցամաք, հարվածում ափին և փշրվում:

Ալիքավորման տարատեսակ է ցունամին, որն առաջանում է օվկիա­նոսի հատակում տեղի ունեցած ուժեղ երկրաշարժից: Ցունամին շատ հա­ճախ ավերում է ափամերձ բնակավայրերը՝ պատճառելով նյութական վնասներ և մարդկային զոհեր:

Օվկիանոսում ջրի ուղղաձիգ շարժման պատճառներից է նաև Ա­րեգակի ե Լուսնի ձգողական ուժը, որի շնորհիվ առաջանում է մակրնթացության և տեղատվության երևույթը Երկրի վրա:

Օվկիանոսում ջրի մակարդակի բարձրացումր կոչվում է մակընթա­ցություն, իսկ իջեցումը՝ տեղատ­վություն: Օրվա րնթացքում դիտվում է երկու մակրնթացություն և երկու տեղատվություն, որոնք իրար հաջորդում են 6 ժամը մեկ:

Համաշխարհային օվկիանոսում ջրի հորիզոնական շարժումն արտա­հայտվում է օվկիանոսային հոսանքների ձևով, որոնք կարծես թե վիթխա­րի գետեր լինեն օվկիանոսում:

Օվկիանոսային հոսանքների առաջացման հիմնական պատճառր մշտապես նույն ուղղությամբ փչող քամիներն են:

Համաշխարհային օվկիանոսում հոսանքներն առաջացնում են վիթ­խարի շրջապտույտ. հասարակածային շրջաններից տաքացած ջուրր տե­ղափոխում են մերձբեևռային շրջաններ, որտեղ, սառելով, ծանրանում, իջ­նում է օվկիանոսի խորքերը և հատակով նորից վերադառնում հասարա­կածային շրջաններ:

Օվկիանոսային հոսանքները լինում են տաք և սառը: Տաք են կոչվում այն հոսանքները, որոնց ջերմաստիճանը բարձր է հարևան ջրերից: Քար­տեզներում տաք հոսանքները պատկերվում են կարմիր, իսկ սա­ռը՝ կապույտ գույնով։

Առավել հայտնի տաք հոսանքներից են Գոլֆստրիմը՝ Ատլանտյան օվկիանոսում, Հյուսիսխաղաղօվկիանոսյանը՝ Խաղաղ օվկիանոսում:

Սառը հոսանքներից են Լաբրադորյանը՝ Ատլանտյան օվկիանոսում, Կալիֆոռնիականը՝ Խաղաղ օվկիանոսում:

Օվկիանոսային հոսանքների դերը կիմայի ձեավորմաս գործում: Օվկիանոսային հոսանքների դերը մեծ է երկրագնդի կլիմաների ձևավորման գործում: Հասարակածային շրջաններից դեպի մերձբևեռային շրջան­ներ շարժվելով՝ տաք հոսանքներն իրենց հետ մեծ քանակությամբ ջեր­մություն են տեղափոխում՝ մեղմելով այդ շրջանների ցուրտը:

Տաք հոսանքների վրա ձևավորված ջրային գոլորշիները, տեղափոխ­վելով ցամաք, իրենց հետ բերում են ջերմություն ու խոնավություն:

Սառը հոսանքների վրա ջրի ջերմաստիճանը ցածր է, օդը համեմա­տաբար չոր է, տեղափոխվելով ցամաք՝ տեղումներ չի առաջացնում, և գոյանում են անապատներ:

Реклама
Մաթեմատիկա

Մաթեմատիկա լրացուցիչ աշխատանք

1152 Գտնել կոտորակների լրացուցիչ արտադրիչները։

3/4 և 1/6=12

12:4=3

12:6=2

3/4=3×3/4×3=9/12

1/6=1×2/6×2=2/12

1/60 և 1/24=120

120:60=2

120:24=5

1/60=1×2/60×2=2/120

1/24=1×5/24×5=5/120

8/33 և 8/44=132

132:33=4

132:44=3

8/33=8×4/33×4=36/132

8/44=8×3/44×3=28/132

23/18 և 11/20=180

180:18=10

180:20=9

23/18=23×10/18×10=230/180

11/20=11×9/20×9=99/180

9/5 և 3/10=20

10:5=2

10:10=1

9/5=9×2/5×2=18/10

3/10=3×1/10×1=3/10

8/7 և 14/13=91

91:7=13

91:13=7

8/7=8×13/7×13=104/91

14/13=14×7/13×7=98/91

16/21 և 6/35=735

735:21=35

735:35=21

16×35/21×35=560/735

6/35=6×21/35×21=126/735

1/24 և 3/28=168

168:24=7

168:28=6

1/24=1×7/24×7=7/168

3/28=3×6/28×6=18/168

1153 Գտնել կոտորակների լրացուցիչ արտադրիչները

3/5  ,11/15  և 21/10=30

30:5=6

30:15=2

30:30=1

9/14 ,25/21 և 1/28=252

252:14=18

252:21=12

252:28=9

7/3, 9/10 և 18/13=390

390:3=130

390:10=39

390:13=30

31/75 ,23/50 և 22/25=150

150:75=2

150:50=3

150:25=6

1/6 ,11/30 և 111/8=120

120:6=20

120:30=4

120:8=15

41/12 ,13/16 և 7/8=48

48:12=4

48:16=3

48:8=6