Рубрика: Հայոց լեզու

1. Ըստ տրված կաղապարների` կազմի՛ր բարդ նախադասություններ: Փորձի՛ր բացատրել՝ ստորակետը այս կառույցներում ինչ դեր  ունի:

Նա վրդովված էր, այլապես չէր վիճի:
Ոչ թե գնացին դպրոց, այլ մնացին տանը:
Նա ուզում էր բարևել ինձ, այլ ոչ թե ընկերոջս:

2. Բարդ  նախադասությունների ընդգծված մասերը (երկրորդական նախադասությունները)  հանի՛ր:

Եգիպտոսի ամենամեծ հրաշալիքը, Քեոփսի բուրգն է:
 Մեքսիկայում տարածվում է ֆուտբոլի մի նոր տեսակ։
Ամազոնի ավազանում մի հետաքրքիր ծառ է աճում:
Նորվեգացի հայտնի ճանապարհորդ, հետազոտող ու գրող Թուր Հեյերդալը  նորից ուղևորվեց  Զատկի կղզի:
 Այս անգամ նրան ճանապարհորդության են հանել քարե հսկայական քանդակները: Քսան տոննանոց արձանները, կանգնած են ուղղահայաց դիրքով:
Հնագետներին մի քանի ամիս է պետք:
Անապատներում, քամու էներգիան կարելի է օգտագործել տնտեսական նպատկներով: Մասնագետները պնդում են:

Եգիպտոսի ամենամեծ հրաշալիքը, Քեոփսի բուրգն է:
 Մեքսիկայում տարածվում է ֆուտբոլի մի նոր տեսակ:
Ամազոնի ավազանում մի հետաքրքիր ծառ է աճում:
Նորվեգացի հայտնի ճանապարհորդ, հետազոտող ու գրող Թուր Հեյերդալը  նորից ուղևորվեց  Զատկի կղզի:
 Այս անգամ նրան ճանապարհորդության են հանել քարե հսկայական քանդակները: Քսան տոննանոց արձանները, կանգնած են ուղղահայաց դիրքով:
Հնագետներին մի քանի ամիս է պետք:
Անապատներում, քամու էներգիան կարելի է օգտագործել տնտեսական նպատկներով: Մասնագետները պնդում են:

1. Տրված նախադասությունները դարձրո՛ւ կրավորական :

Մի ձեռնարկատեր հասարակությանը զվարճացնելու համար կառուցել էր գնդաձև սենյակ հիշեցնող զվարճալի և ուսանելի կարուսել:

Հասարակությանը զվարճացնելու համար կառուցվել էր գնդաձև սենյակ հիշեցնող զվարճալի և ուսանելի կարուսե մի ձեռնարկատիրոջ կողմից:

Ինչո՞ւ սովորական իրերի իրար ձգելը մենք չեն նկատում:

Ինչո՞ւ սովորական իրերի իրար ձգվելը չի նկատվում մեր կողմից:

Քամին սկզբում քշեց թեթև, թույլ ամրացրած տանիքները:

Սկզբում  թեթև, թույլ ամրացրած տանիքները քշվեցին քամու կողմից:

Նուրբ շղարշը տաքացնում է դեմքը:

Դեմքը տաքացնվում է նուրբ շղարշից:

Մրջյունները ծածկել էին սեղանը:

Սեղանը ծածկվել էր մրջյուններով:

Ձնհալի մի բաժակ մաքուր ու սառը ջուրը փրկեց հիվանդին:

Հիվանդը փրկվեց ձնհալի մի բաժակ մաքուր ու սառը ջրից:

2. Նախադասություններն ըստ օրինակի փոխի՛ր (դարձրո՛ւ ներգործական):


Սիրտը գերվեց աղջկա մի ժպիտից:

Աղջկա մի ժպիտից գերեց Սիրտը:

Այս ծառի տակ ինչ-որ մեկի կողմից գանձ է թաղվել:

Ինչ-որ մեկի այս ծառի տակ գանձ է թաղել:

Քարը մաշվել, հարթվել էր անձրևից ու քամուց:

Անձրևը ու քամին մաշվել, հարթել էին քարը:

Արտերը խանձվել էին բարկ արևից:

Քարտը լրացվում է միայն չափահաս քաղաքացիների կողմից:

Միայն չափահաս քաղաքացիներըն են  լրացնում քարտը:

Նա ազատազրկման է դատապարտվել ու տուգանվել իտալական դատարանի կողմից:

Իտալական դատարանը նա ազատազրկման է դատապարտվել ու տուգանվել  կողմից:

Դյութվել էր ալիքների ու քամու երգով:

Ալիքների ու քամու երգը դյութել էր:

Աղջիկը շրջապատված էր հետաքրքրասերների մեծ խմբով:

Հետաքրքրասերների մեծ խումբը շրջապատել էր աղջիկամ :

Ընկերս համերգի է հրավիրված:

Ընկերս համերգի է հրավիրված:

3. Դո՛ւրս գրիր այն բայերը, որոնք կարող են կրավորական դաոնալ, և դարձրո՛ւ:

Օրինակ`

փնտրել — փնտրվել:

Վազել, երգել, ցրել, կոտրել, դնել, թռչել, թրջել, գնալ, հեռանալ, հեռացնել, հնարել, ներել, լուսանալ, մթնել, մթնեցնել, բարձրանալ, թխել, մրմռալ, մաքրել, դողալ, սրբել, կարել, հավաքել, սարսռալ, հաչել, սիրել, մլավել, ծիծաղել, խոսել, հուզե:

1. Ա և Բ նախադասությունների տարբերությունները գտի´ր: Մնացած նախադասություններն ինքդ փոխի՛ր (կրավորակա´ն դարձրու):

Ա. Ծուխը մրոտել էր առաստաղն ու պատերը:
Բ. Առաստաղն ու պատերը մրոտվել էին ծխից:
Ա. Պատահաբար այդ կողմերով անցնող մի գյուղացի փրկել էր նրան:
Բ. Նա փրկվել էր պատահաբար այդ կողմերով անցնող մի գյուղացու կողմից:
Ա. Սպիները ծածկել էին նրա ամբողջ մարմինը:
Բ. Նրա ամբողջ մարմինը սպիներով էր ծածկվել:

Անցած տարիները կնճռոտել էին կնոջ դեմքը:

Կնոջ դեմքը կնճռոտվել էր անցած տարիներից։

Դահլիճը լավ կահավորել էին:

Դահլիճը լավ կահավորվել էր:

Մեր ժողովուրդը մշակութային շատ արժեքներ է ստեղծել:

Մեր ժողովուրդը մշակութային շատ արժեքներ է ստեղծել:

Մշակութային շատ արժեքներ էր ստեղծվել  մեր ժողովուրդի կողմից ։

2. Տրված բայերը դարձրու կրավորական: Ինչի՞ օգնությամբ դարձրիր:

Օրինակ`

գտնել — գտնվել, նետել — նետվել:

Գրել -գրվել, գրավել — գրավվել, ծեծել — ծեծվել, թրջել — թրջվել, թխել — թխվել, տաշել — տաշվել, վրդովել — վրդովվել, կապել — կապվել , սպանել — սպանվել, նկարել — նկարվել, կեղտոտել — կեղտոտվել:

3. Տրված նախադասությունները դարձրո՛ւ կրավորական:

Քամին երկնքով մեկ հալածում էր ամպերին: —
Ամպերը երկնքով մեկ հալածվում էին քամուց:

Այս նկարը պատին պապս է ամրացրել:

—

Այս նկարը պատին  ամրացրվել է պապիս կողմից:

Այս գիրքը նաև ընկերս է կարդացել:

—

Այս գիրքը  կարդացվել է նաև ընկերս կողմից:

Առավոտյան ցողը թրջել էր ոտքերը:

—

Ոտքերը թրջվել էին առավոտյան ցողից :

Տերը շանը կապել էր ծառից:

—

Շունը կապվել էր ծառից տիրոջ կողմից։

Տարբեր մարդիկ տարբեր ձևով էին պատմում առավոտվա դեպքը:

Սարքերը թեթև ցնցում գրանցեցին:

Ինստիտուտի աշխատակիցները մարդկանց զգուշացրին սպասվող փոթորկի մասին:

Անտառում այդ երեխային որսորդներն էին գտել:

Տղային միշտ նույն երազն էր կախարդում:

Վարպետի խնամքոտ ձեռքը տաշում ու իրար կողքի էր դնում քարերը:

Շինարարությունն ավարտին հասցրին:

Տարբեր մարդիկ տարբեր ձևով էին պատմում առավոտվա դեպքը:

–

Առավոտվա դեպքը պատմվում էր դարբեր ձևով տարբեր մարդկանց կողմից:

Սարքերը թեթև ցնցում գրանցեցին:

– 

Թեթև ցնցումը գրանցվեց սարքերից:

Ինստիտուտի աշխատակիցները մարդկանց զգուշացրին սպասվող փոթորկի մասին:

–

Մարդկաց սպասվող փոթորիկի մասին զգուշացվեց ինստիտուտի աշխատակիցների կողմից։

Անտառում այդ երեխային որսորդներն էին գտել:

–

Երեխան գտնվել էր անտառում վորսորդների կողմից։

Տղային միշտ նույն երազն էր կախարդում:

–

Տղան կախարդվում էր միշտ նույն երազից:

Վարպետի խնամքոտ ձեռքը տաշում ու իրար կողքի էր դնում քարերը:

– 

Քարերը տաշվում ու դրվում էին վարպետի խնամքոտ ձեռքերից:

Շինարարությունն ավարտին հասցրին:

–

Շինարարությունը ավարտին հասցվեց։

1. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու տալ  բայի օգնությամբ:

Օրինակ`

զանգել-զանգել տալ:
Հանձնել տալ

պատժել տալ

ասել տալ

աղմկել տալ

պատասխանել տալ

զրուցել տալ

հայտնել տալ

աղալ տալ

բանալ տալ

տանել տալ

2. Տրված բայերը  հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:
Օրինակ`
լսել- լսեցնել ,

լսել տալ
Իմանալ-իմացննել,իմանալ տալ

բարկանալ- բարկացնել,  բարկանալ տալ

տեսնել , տեսցնել ,տեսնել տալ

զգալ- զգացնել,զգալ տալ

3. Ընդգծված պատճառական բայաձևերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով:


Հասկացրեց, որ ինքն այլևս չի հավատում նրա խոսքին:

Հրեշին միայն իր հաստատակամությամբ ու համառությամբ հեռացրեց այդ կողմերից:

Իմացրեց,  որ շուտով գալու է:

Զգալ տվեց, որ այլևս չի ուզում խոսել:

Վտանգի մասին բոլորին զգուշանալ տվեց, որ քաղաքից հեռու չգնան:


4. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը դո՛ւրս  գրիր և ուղղի՛ր:



Վախեցնել տալ, խոսել տալ, բարկանալ տալ, համոզեցնել, ապրեցնել տալ, ներեցնել, փրկեցնել, նախանձել տալ, թվացնել, փայլեցնել, բանեցնել տալ, հայտարարել տալ, անել տալ, ցավեցնել տալ, ափսոսել տալ, սիրել տալ, մտածեցնել, ճանաչեցնել, պայթեցնել տալ, խնդրել տալ:

Վախեցնել ,ապրեցնել ,բանել տալ,մտածել տալ ,պայթեցնել։

1. Կետերը փոխարինի՛ր տրված բայերի ենթադրական եղանակի համապատասխան ձևերով:

Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ կվերածեն զորքի ու բոլոր ծառերը շարք կկանգնեցնեն: (վերածել, կանգնեցնել)
Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ հարցուփորձ կանեն ձեր անցյալի ու նպատակների մասին: (հարցուփորձ անել)
Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ կդնես ու կթողնես մինչև ծլեն: (դնել, թողնել)
Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քնակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին կթունավորվի ու կհիվանդանա: (թունավորվել, հիվանդանալ)
Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար կլինի կեր հայթաթելը: (լինել)

2․Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հարկադրական եղանակի համապատասխան բայերով:

Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման պիտի նորոգի, թե չէ թունավորում են օդը:
Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը պետք է խնամես, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից:
Մարդիկ պիտի հիշեն, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է:
Ամեն մեկը դիմացինի համար պետք է անի, այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ:
Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը պետք է դադարեցնենք:

3. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հրամայական եղանակի համապատասխան բայերով: (կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու):

Համարձակ եղի՛ր, անցի՛ր նեղ միջանցքը ու երբ հասնես ստորգետնյա անցքի մուտքին, լապտերդ վառի՛ր:
Ուշադիր զննի՛ր քարտեզը, հաշվի՛ր, թե օվկիանոսներում ցրված ինչքա՞ն կղզիներ կան:
Լսի՛ր բոլոր խորհուրդները, հետո վարվի՛ր, ինչպես կամենում ես:
Ոչ մեկի գաղտնիքը մի պատմի՛ր, եթե անգամ պատահաբար ես իմացել:
Թո՛ղ ինձ, թո՛ղ թռչեմ, – մարդկային լեզվով խնդրեց աղավնին:

1․ Ընդգծված դերբայները այնպիսի դիմավոր ձևերով փոխարինի՛ր, որ համապատախանեն փակագծերում տրված եղանակավորմանը:


Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնացան իրենցից :(ստույգ,հաստատ կատարված)

Անցիր անտառապատ բլուրը, գտիր աղետի հետքերը:( հրաման)

Շոգենավն անցներ նավաշինարանից, դուրս գար ծովածոց, ու նորից զգացվեր լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը:(իղձ, ցանկություն)

Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներ կլինեն: (ենթադրաբար,պայմանով կատարելի)

Դու պրտի հետևես նրանց և պետք է պարզել տեսակները: (անհրաժեշտություն, հարկադրանք)


2. Տեքստում մի դեպքում տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս դեպքում երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:



Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես են ելնում : Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ ապահովում են, որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:

Այս տեքստում բայերը դրված են սահմանադրական եղանակ

Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես պետք է: Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ պիտի ապահովեն, որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:

Այս տեքստում բայերը դրված են հարկադրական եղանակ

  Մարդիկ ավելի խոր քնում են, քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ սուզվում են, կամ չեն շնչում ու խեղդվում են:

Այս տեքստում բայերը դրված են սահմանադրական եղանակ

Մարդիկ ավելի խոր քնում են, կքնեն, քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ  կսուզվեն, կամ  չեն շնչի ու կխեղդվեն:

Այս տեքստում բայերը դրված են ենթադրական եղանակ

Продолжить чтение «Դերբայները»

1. . Տեքստերում մի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերի առաջին բանաձևերը, մյուս անգամ՝ երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի տարբերությունը:



Երբ քամին դադարում էր ալիքները դառնում էին ավելի սահուն ու զառիկող, նրանց բարձրությունը փոքրանում էր:  Այդ փոփոխությունները կատարվում էին աստիճանաբար, և ծփանք դարձած ալիքները շարունակում էին իրեց ընթացքը մինչև ափ հասնելը:

Երբ քամին դադարել էր, ալիքները դարձել էին ավելի սահուն ու զառիկող, նրանց բարձրությունը փոքրացել էր:  Այդ փոփոխությունները կատարվել էին աստիճանաբար, և ծփանք դարձած ալիքները  շարունակել էին իրեց ընթացքը մինչև ափ հասնելը:

2. Համեմատի՛ր տրված նախադասությունների բայերը և գտի՛ր տարբերությունները:



Փորձելով ամեն ինչ պարզելու են, ու հանգիստ խղճով առաջ ենք գնալու:սահմանական

Փորձելով ամեն ինչ պարզեն, ու հանգիստ խղճով առաջ գնանք:ըղձական

Եթե ոչինչ չխանգարի, փորձելով ամեն ինչ պարզեն, ու հանգիստ խղճով առաջ  կգնանք:ենթադրական

Փորձելով ամեն ինչ  պիտի պարզեն, ու պիտի  առաջ  գնանք, ուրիշ ելք չունենք:հարկադրական

Փորձելով ամեն ինչ պարզե՛ք ու հանգիստ խղճով առաջ գնացե՛ք:հրաման

3. Ո՞ր բառերի միջոցով է արտահայտվում խոսողի վերաբերմունքը (եղանակավորում նախադասությունը, ընդգծեք ):



Այնպես լինի, որ ինքը կարողանա խուսափել այդ հանդիպումից:

Պիտի գնա ու արևի մասին պատմի աշխարհին:

Եթե մարդկանց ու մեքենաների աղմուկը չլինի, ամեն առավոտ կլսեք ջութակի ձայնը:

Գոնե կարողացա խուսափել այդ հանդիպումից:

Անշուշտ գալու է և անպայման ամեն ինչ պատմելու է:

Ամեն առավոտ երևի լսում եք ջութակի ձայնը: